خبرگزاری آفتاب یزد

رادیو فردا با انتشار یک پادکست مستند به اعاده‌ی حیثیت از صادق خلخالی پرداخت و اتهام همیشگی علاقه به تخریب تخت‌جمشید را از دامن نخستین حاکم شرع جمهوری اسلامی پاک کرد.

پادکست گنج‌نامه که به تهیه‌کنندگی هستی پودفروش از رادیو فردا پخش می‌شود، در برنامه‌ی دهم شهریور ۱۴۰۳ خود، روایتی تازه از حضور آیت‌الله خلخالی در تخت‌جمشید ارائه داده است که همه‌ی گفته‌ها و گمانه‌زنی‌های ۴ دهه‌ی اخیر درباره‌ی خلخالی و تخت‌جمشید را رد کرده است.

صادق خلخالی نخستین حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب اسلامی بود که در فاصله‌ی ۲۲ بهمن ۵۷ تا ۲۹ اسفند همان سال، تعداد زیادی از دولتمردان و کارگزاران پهلوی را محاکمه کرد. در فروردین ۵۸ هم با تخریب مقبره‌ی رضاشاه در شهرری تهران و سپس محاکمه‌ی امیرعباس هویدا، نامش را معنای خاصی در افکار عمومی بخشید.

آیت‌الله خلخالی کوتاه‌مدتی بعد، از سمت‌های قضایی کناره گرفت. مدتی به کسوت وکالت مردم در مجلس درآمد و سپس از عرصه‌ی عمومی کناره گرفت اما آن تداعی خاص از نامش، سبب شد روایت‌های حتی مخدوش از عملکردش، نزد مردم خریدار پیدا کند.

در سال‌های اخیر کسان مختلف از نحله‌های سیاسی مختلف روایت‌های دیگری از خلخالی ارائه کرده‌اند که تقریبا مخرج مشترک همگی، تصویر ثابتی از او بود: پیرمردی لجوج، عنود و ویرانی‌طلب که با خون ‌ریختن خود را آرام می‌کرد. عجبا هیچ‌کس هم متعرض این تصویرسازی از آیت‌الله خلخالی نمی‌شد تا جایی که گمان می‌رفت همگی بر سر تخریب او به توافق رسیده‌اند.

این روایت که صادق خلخالی با کاروانی از لودر، بلدوزر و کامیون و لشکری از کلنگ ‌به دست‌ها به سمت تخت‌جمشید رفته تا بازمانده‌ای از مجد پادشاهی ایرانی را از صفحه‌ی روزگار محو کند و فقط یک معجزه مانع او شده است، از روایت‌هایی است که به تواتر شنیده و به حقیقتی تاریخی تبدیل شده است.

حالا اما رادیو فردا، بخش فارسی رادیو اروپای آزاد که با بودجه کنگره‌ی ایالات متحده اداره می‌شود، پادکست مستندی پخش کرده که اثبات می‌کند خلخالی در نخستین حضورش در تخت جمشید، نه‌تنها بیل و کلنگ و بلدوزر همراه نداشته، بلکه با اشتیاق توضیح مدیر پایگاه را شنیده و وعده داده است که باری دیگر، مفصل مجموعه را بازدید می‌کند.

هوشنگ رسولی، مدیر وقت پایگاه میراث فرهنگی تخت‌جمشید، که در اسفند ۵۷ به این سمت گمارده شده، توضیح داده است که در سال ۵۸، برخی از بازدیدکنندگان تخت‌جمشید تحت تاثیر فضای انقلابی و به‌ویژه کتاب «آری این‌چنین بود برادر» دکتر علی شریعتی، قصد آسیب ‌رساندن به بناهای تخت‌جمشید داشتند.

او توضیح می‌دهد که چگونه برای حل این مشکل چاره‌ای اندیشیده و توانسته جوانان مسلمان انقلابی دوآتشه و چپ‌های جوان دوآتشه را مهار کند و نگذارد به بناهای پاسارگاد آسیب برسانند؛ از جمله تولید و تکثیر محتواهای ملی و مذهبی با مضمون ارزش آثار تاریخی برای عبرت‌آموزی و درس‌گرفتن از گذشته و…

آقای رسولی می‌گوید در یکی از روزهای اردیبهشت ۵۸ خبر رسید که ۲ اتوبوس ظرفیت تکمیل و ۱ بلدوزر به محوطه تخت‌جمشید آمدند تا آن را تخریب کنند. باز توضیح می‌دهد که با چه تمهیدات و لطایف‌الحیلی، از جمله جلب حمایت امام‌جمعه وقت مرودشت، توانسته مانع کار آنان شود و تخت‌جمشید را نجات داده است.

هوشنگ رسولی که حکم مدیریت پایگاه مطالعات هخامنشی و محوطه‌های تاریخی پاسارگاد و تخت‌جمشید را از پرویز ورجاوند، سرپرست وزارت فرهنگ و هنر در دولت موقت گرفته بود، در ادامه می‌گوید خبر سفر آیت‌الله خلخالی به شیراز و استان فارس، ترس به جانش انداخته است اما هرچه تلاش کرده، نتوانسته مانعی جدی برای حضور حاکم شرع در تخت‌جمشید ایجاد کند. به‌ویژه آن‌که در نیمه‌ی دوم مرداد، تعدادی کامیون به دستور خلخالی به تخت‌جمشید آمدند و تاسیسات موقت جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شامل چادرها و صندلی‌ها را بار زدند و بردند.

رسولی می‌گوید: «ساعت ۵ صبح روز ۲۵ مرداد [۱۳۵۸]، هشت نفر نگهبان نوبت شبانه سرآسیمه مرا از خواب بیدار و خبر ورود آقای خلخالی را یادآور شدند.» و با این مطلع، از جزئیات این دیدار سخن می‌گوید. در نهایت، صادق خلخالی می‌گوید: «من با آثار تاریخی مخالفتی ندارم» او نفس راحتی می‌کشد، نگهبان‌ها همدیگر را به آغوش می‌کشند و بازدید ادامه می‌یابد.

طبق این توضیحاتِ مدیر پایگاه، آقای خلخالی با علاقه برخی از آثار را تماشا و درباره‌ی جزئیاتش سوالاتی پرسیده است. یکی از همراهان در گوشش چیزی می‌گوید و او بازدید را نیمه‌کاره می‌گذارد با این وعده که بازخواهد گشت تا همه محوطه را ببیند و توضیحات راهنما را بشنود.

هوشنگ رسولی این را هم اضافه می‌کند که قصد ندارد حکم برائت خلخالی را صادر کند اما در این مورد مشخص، خلخالی نه لودر و بلدوزر همراه داشته، نه حتی تعداد زیادی همراه. او قصد تخریب تخت‌جمشید را نداشت و به این مجموعه و پایه‌گذارانش اهانت نکرد.

به این ترتیب پس از حدود ۴ دهه رواج روایت‌های مبهم و مخدوش و مجعول درباره‌ی نخستین حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب اسلامی، این رادیو فردای آمریکایی است که مستندی برای اعاده حیثیت از صادق خلخالی تهیه و پخش می‌کند!

پخش این مستند از رادیو فردا، درست در زمانه‌ای که عده‌ای در ایران از «جنگ روایت‌ها» می‌گویند، اثبات می‌کند که نیش‌خند منتقدین به بناهای معوجی که برای روایت تاریخ معاصر برساخته شده، چندان بی‌راه نیست. شرط اول موفقیت در این جنگ، صداقت است که دوستان مدعی ما خیلی از اوقات فراموشش می‌کنند.

صادق خلخالی یکی از بهترین نمونه‌هاست برای اثبات بی‌راهه‌ای که در تاریخ‌نگاری ایران معاصر، پیش و پس از انقلاب پیموده‌ایم. تاریخ‌نگاری‌ای که تنها برای دوستان و همراهان و خودی‌ها، مهربان و شنیدنی می‌شود و هیچ قوتی در دشمنان و مخالفان و منتقدان نمی‌بیند، راه به جایی نخواهد برد.